Hạt bụi mịn là gì?
Các hạt bụi mịn (PM viết tắt của từ Particulate matter) còn được gọi là ô nhiễm bụi mịn là tập hợp của tất cả các hạt rắn và lỏng lơ lửng trong không khí, nhiều trong số đó rất nguy hiểm với sức khoẻ. Một số hạt chẳng hạn như bụi, bụi bẩn, bồ hóng hoặc khói, đủ lớn hoặc có màu đen để có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Những hạt khác thì rất nhỏ, chúng chỉ có thể được phát hiện bằng kính hiển vi điện tử.Phân loại ô nhiễm bụi mịn
- PM10: các hạt có thể hít vào, với đường kính thường là nhỏ hơn hoặc bằng 10 micromet
- PM2.5: các hạt bụi mịn loại này cũng có thể hít vào, với đường kính thường là 2,5 micromet và nhỏ hơn.
- Bụi mịn pm 1.0: là những hạt bụi dạng lỏng, hoặc rắn trôi nổi ngoài không khí. Chữ PM là viết tắt của chữ tiếng Anh – Particulate Matter, có ý nghĩa là chất dạng hạt (rắn hoặc lỏng). Chỉ số 1.0 là chỉ số kích thước các hạt có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 1 micromet. Bụi mịn pm 1.0 (dưới 1 μm) đã xuất hiện tại nước ta từ vài năm trở lại đây, nhất là vào những ngày nhiệt độ xuống thấp hoặc không khí khô.
Nguồn gốc của bụi mịn PM
Những hạt bụi này có nhiều kích cỡ và hình dạng và có thể được tạo thành từ hàng trăm loại hóa chất khác nhau.Một số được phát ra trực tiếp từ nguồn chẳng hạn như các khu vực xây dựng, những con đường không trải nhựa hay đang thi công, các cánh đồng, hoặc khói bụi từ hoạt động nấu ăn như nướng thịt, làm phở bằng than củi.
Hầu hết các hạt hình thành trong khí quyển là kết quả của các phản ứng phức tạp của các hóa chất như sulfur dioxide và nitơ oxit, là những chất gây ô nhiễm phát ra từ các nhà máy điện, hoạt động công nghiệp và ô tô.
Vào những năm gần đây, nước ta đã có sự xuất hiện của bụi siêu mịn PM1.0 (dưới 1µm) và bụi nano PM0.1 (dưới 0.1 µm), nhất là vào những ngày nhiệt độ thấp hoặc không khí khô.
Tác hại của bụi mịn đối với sức khoẻ của con người
Khi nồng độ bụi mịn pm2.5 trong không khí ở ngoài trời tăng lên thì sẽ làm cho không khí bị mờ đi và tầm nhìn bị giảm trông giống như sương mù. Bụi mịn pm2.5 có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể con người thông qua đường hô hấp và gây nên một số bệnh nguy hiểm như đột quỵ, tim mạch, ung thư....Người thường xuyên phải tiếp xúc với bụi mịn có thể gặp phải các vấn đề về sức khỏe như hắt hơi, sổ mũi, khó thở, khô mắt...khi tiếp xúc lâu dài thì sẽ làm gia tăng tỷ lệ giảm chức năng phổi, viêm phế quản mãn tính và tăng tỷ lệ tử vong do ung thư phổi và bệnh tim ở người bệnh. Theo thống kê thì mỗi năm, bụi mịn pm2.5 có thể tăng 10μg/m3, đồng nghĩa với việc số bệnh nhân cấp cứu vì bệnh cao huyết áp sẽ tăng 8% và các bệnh về tim mạch cũng tăng lên đáng kể.Ngoài những mối nguy hiểm kể trên thì bụi mịn pm2.5 còn được mệnh danh là sát thủ có thể thúc đẩy, làm đẩy nhanh quá trình tiến triển của bệnh xơ gan và làm tăng nguy cơ mắc bệnh chuyển hóa và rối loạn chức năng gan, góp phần vào sự phát triển của bệnh tiểu đường.
Nhóm đối tượng nhạy cảm và chịu ảnh hưởng nhiều nhất của ô nhiễm bụi mịn PM2.5 và PM10 đó là trẻ em, người già, phụ nữ có thai, những người có bệnh tim hoặc các vấn đề về hô hấp. Trẻ nhỏ sống ở những nơi ô nhiễm không khí nặng khó phát triển chiều cao toàn diện và có nguy cơ mắc bệnh hô hấp cao hơn từ 19 - 25% so với bình thường.
Bụi mịn pm2.5 nếu kết hợp với khí CO hay SO2, NO2 nhiều thì sẽ cản hemoglobin kết hợp oxi khiến cho tế bào cơ thể bị thiếu oxi và gây ra các kích ứng về mắt, mũi, họng, phổi...gây bệnh viêm phế quản mạn tính, suy giảm chức năng phổi và làm nặng thêm tình trạng bệnh hen và bệnh tim ở người bệnh.
Ngoài ra, bụi siêu mịn pm1.0 còn có khả năng ảnh hưởng đến cấu trúc ADN do lượng oxy cung cấp cho cơ thể bị cản trở và các tế bào bị hủy hoại, nếu tiếp xúc với bụi siêu mịn pm1.0 thường xuyên thì người bệnh có khả năng mắc phải bệnh lý về hô hấp, ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh, gây bệnh về tâm lý và làm suy giảm trí nhớ nghiêm trọng.
Làm gì để bảo vệ sức khỏe trước tình trạng ô nhiễm không khí
Chúng ta cần giảm triệt để các nguồn phát thải bụi không khí từ việc sử dụng bếp than, bếp củi, hay sử dụng thiết bị sản sinh khói bụi. Ưu tiên sử dụng các phương tiện giao thông và nhiên liệu thân thiện với môi trường.
Đồng thời, phủ xanh môi trường sống, nâng cao ý thức bảo vệ rừng và cây xanh trong cộng đồng. Tránh xa các nguồn không khí ô nhiễm và mang khẩu trang lọc bụi chuyên dụng khi ra đường.
Nâng cao hệ miễn dịch bằng chế độ dinh dưỡng rau xanh, trái cây giàu vitamin A, vitamin C và beta-caroten, giúp hình thành và duy trì lớp niêm mạc ở đường hô hấp và đường tiêu hóa, chống lại tổn thương tế bào, tăng cung cấp oxy cho tế bào. Đồng thời giữ vệ sinh mũi xoang sạch sẽ để mũi luôn duy trì khả năng lọc bụi tốt nhất.
Đeo khẩu trang cũng là cách để bảo vệ sức khỏe khỏi không khí ô nhiễm, khẩu trang có thể phần nào chặn những hạt bụi kích thước 10μm xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp. Do vậy, nếu có việc cần thiết phải đi ra ngoài thì hãy bảo vệ bản thân bằng cách đeo khẩu trang.
Các website theo dõi chất lượng không khí
Có một số website uy tin mà bạn có thể theo dõi chất lượng không khí trực tiếp hàng ngày như Cổng thông tin quan trắc môi trường thủ đô, Pam Air, Air Visual, Waqi.info, . Bạn nên theo dõi thường xuyên để có kế hoạch hoạt động ngoài trời và bảo vệ sức khoẻ hợp lý.Toto - Khám phá khoa học
0 Nhận xét