Điều gì khiến bạn trằn trọc suốt đêm và cách giải quyết?

Nguyên nhân gây ra mất ngủ?

Điều gì khiến bạn trằn trọc suốt đêm? Suy ngẫm những vấn đề hóc búa? Phấn khích trước chuyến đi xa? Hay rối trí vì công việc chưa hoàn thành, bài kiểm tra kề cận, hay một buổi họp mặt gia đình gây ngán ngẩm?

Với nhiều người, lo lắng chỉ là tạm thời khi nguyên nhân nhanh chóng được loại bỏ. Giả như điều khiến bạn không thể chợp mắt lại chính là nỗi sợ mất ngủ? Vòng luẩn quẩn tưởng chừng như khó thoát này là căn nguyên của chứng mất ngủ, vấn đề về giấc ngủ phổ biến nhất thế giới. Hầu như bất kì thứ gì cũng có thể khiến ta đôi lúc trắng đêm - bạn cùng giường ngủ ngáy, một vết đau trên cơ thể, hay suy sụp cảm xúc.

Vấn đề thiếu ngủ nặng như lệch múi giờ có thể làm đảo lộn nhịp sinh học và phá vỡ lịch ngủ của bạn. Trong phần lớn trường hợp, thiếu ngủ chỉ xảy ra tạm thời, khi mà sự mệt mỏi cuối cùng cũng khiến ta buồn ngủ. Tuy nhiên, những vấn đề sức khỏe mãn tính như bệnh đường hô hấp, bệnh đường tiêu hóa, cùng nhiều bệnh tật khác khiến ta "lờ" đi mệt mỏi và "quên" ngủ.

Nguyên nhân gây mất ngủ

Càng nhiều đêm không ngủ, phòng ngủ càng khiến mắt ta thao láo và không khỏi lo âu. Kết quả: người bị mất ngủ, khi... đến giờ ngủ, căng thẳng tới mức não bộ làm nhiễu chức năng phản ứng lo âu của cơ thể, khiến các chất hóa học giúp cơ thể phản ứng lo âu tiết ra nhiều.

Cortisol và nội tiết tố kích vỏ thượng thận được bơm vào máu, làm tăng nhịp tim lẫn huyết áp, và đẩy cơ thể vào trạng thái kích động mạnh. Khi đó, não bộ ở chế độ báo động nguy cơ tiềm ẩn, và ta không thể bỏ qua bất kì cảm giác khó chịu hay tiếng động nào vào ban đêm. Đến khi người mất ngủ thực sự chìm vào cõi mộng, chất lượng giấc ngủ của họ sẽ giảm sút. Nguồn năng lượng chính của não bộ là đường glucose; với giấc ngủ tốt, sự chuyển hóa chậm lại giúp dành glucose cho lúc thức.

Trong khi đó, các thí nghiệm chụp cắt lớp cho thấy adrenaline vừa gây khó ngủ, đồng thời, đẩy nhanh tốc độ chuyển hóa, khiến cơ thể làm việc quá mức và tiêu tốn nguồn glucose vốn được để dành. Triệu chứng ngủ kém khiến bệnh nhân mất ngủ thức dậy trong trạng thái mất sức, lừ đừ, và căng thẳng, rồi cứ thế, vòng luẩn quẩn đó tiếp tục phiền nhiễu. Nếu chu kì mệt mỏi này kéo dài nhiều tháng liền, người bệnh được chẩn đoán mất ngủ mãn tính. Dù chứng rối loạn giấc ngủ này hiếm khi gây tử vong, cơ chế hóa học của nó lại tương tự những cơn hoảng loạn ở người bị trầm cảm và lo âu. Vì vậy, việc mắc bất kì chứng nào trong ba chứng này sẽ tăng nguy cơ mắc luôn hai chứng còn lại.

Các phương pháp chữa mất ngủ

Thật may, chúng ta có thể thoát khỏi vòng luẩn quẩn của mất ngủ. Kiểm soát lo âu dẫn đến trạng thái kích động mạnh là một trong những biện pháp chữa mất ngủ phổ biến nhất, trong khi thói quen ngủ lành mạnh sẽ giúp khôi phục cơn buồn ngủ.

Hãy bảo đảm phòng ngủ tắt hết đèn và ở nhiệt độ khiến cơ thể thoải mái để hạn chế những "mối nguy" trong quá trình kích động.

Chỉ sử dụng giường cho việc ngủ; nếu bạn khó ngủ, hãy rời phòng và tự "ru ngủ" bằng những hoạt động thư giãn như đọc sách, thiền, hay viết nhật kí.

Đặt thời gian thức và ngủ cố định để điều hòa chuyển hóa cơ thể nhằm "cài đặt" đồng hồ sinh học. Đồng hồ này, hay còn gọi là nhịp sinh học, rất nhạy với ánh sáng, nên cần tránh tiếp xúc với ánh sáng vào buổi đêm để cơ thể nhận biết rằng "đã đến giờ ngủ".

Bên cạnh các phương pháp này, một vài bác sĩ còn kê thêm dược phẩm an thần; tuy nhiên, loại thuốc này không phải lúc nào cũng hiệu nghiệm. Chưa kể, thuốc ngủ không qua kê đơn còn có tính gây nghiện cao khiến người dùng đói thuốc và càng mất ngủ hơn. Trước khi tìm cách điều trị, hãy chắc rằng việc thiếu ngủ của bạn thực sự là do chứng mất ngủ.

Khoảng 8% bệnh nhân được chẩn đoán mất ngủ thực ra, chỉ mắc một vấn đề di truyền ít phổ biến hơn, gọi là Rối loạn Giấc ngủ Bị Trì hoãn (DSPD). Những người bị DSPD có nhịp sinh học dài hơn hẳn 24 giờ, làm cho thời gian ngủ của họ không giống với thông thường. Họ khó ngủ khi đến giờ ngủ không phải vì lo âu quá nhiều. Nếu có cơ hội, họ có thể ngủ thoải mái theo lịch ngủ "lệch pha" của mình. Chu kì ngủ - thức là một hoạt động cân bằng khá phức tạp nhưng rất cần thiết để duy trì sức khỏe thể chất và trạng thái tinh thần.

Vì những lí do này, rất đáng để ta dành thời gian và nỗ lực để duy trì một thói quen ngủ, chỉ cần đừng để bị mất ngủ vì nó.

(Toto - Theo TEDEd)